Serie A, một trong những giải bóng đá hàng đầu thế giới, không chỉ nổi tiếng với tính cạnh tranh cao mà còn bởi sự đa dạng về chiến thuật và lối chơi. Trong hơn 90 năm hoạt động, Serie A đã khẳng định vị thế đặc biệt trong lòng người hâm mộ trên toàn thế giới. Hãy cùng tìm hiểu thêm về lịch sử giải bóng đá Serie A – giải đấu cao nhất xứ sở mì Ý này.
Lịch sử hình thành và phát triển của giải bóng đá Serie A
Nguồn gốc và sự hình thành (1898–1929)
Serie A chính thức bắt đầu vào năm 1929, nhưng lịch sử bóng đá Ý có thể được truy ngược về năm 1898, khi giải vô địch bóng đá Ý đầu tiên được tổ chức dưới dạng một giải đấu nhỏ với bốn đội tham gia: Genoa, Internazionale Torino, FBC Torinese, và Ginnastica Torino. Genoa giành chức vô địch đầu tiên, đánh dấu sự khởi đầu của bóng đá chuyên nghiệp tại Ý.
Trong những năm đầu, giải đấu được tổ chức dưới dạng khu vực, với các đội bóng từ miền Bắc như Genoa, Pro Vercelli, và Torino thống trị. Đến năm 1929, Liên đoàn bóng đá Ý (FIGC) quyết định thống nhất giải đấu thành một giải vô địch quốc gia duy nhất, được gọi là Serie A, với 18 đội tham gia. Mùa giải đầu tiên (1929–30) chứng kiến Ambrosiana (tên gọi trước đây của Inter Milan) lên ngôi vô địch dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Árpád Weisz.
Giai đoạn hoàng kim (1930–1960)
Từ những năm 1930 đến 1960, Serie A bắt đầu khẳng định vị thế là một trong những giải đấu hàng đầu châu Âu. Các đội bóng lớn như Juventus, AC Milan, và Inter Milan trở thành những thế lực thống trị.
- Thời kỳ của Juventus: Dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Carlo Carcano, Juventus giành năm chức vô địch liên tiếp từ 1930–31 đến 1934–35, được gọi là “Quinquennio d’Oro” (Năm năm vàng). Các ngôi sao như Gianpiero Combi và Raimundo Orsi là biểu tượng của giai đoạn này.
- Sự trỗi dậy của Torino: Trong những năm 1940, Torino, với đội hình Grande Torino, thống trị Serie A với năm danh hiệu từ 1942–43 đến 1948–49. Tuy nhiên, thảm kịch máy bay Superga năm 1949, cướp đi sinh mạng của hầu hết đội hình, đã chấm dứt kỷ nguyên vàng của họ.
- Inter Milan và AC Milan: Từ cuối những năm 1950, hai đội bóng thành Milan bắt đầu nổi lên. AC Milan giành bốn chức vô địch trong thập niên này, với các ngôi sao như Juan Schiaffino và Nils Liedholm.
Catenaccio và sự thống trị châu Âu (1960–1980)
Những năm 1960 và 1970 đánh dấu sự phát triển của chiến thuật Catenaccio, một hệ thống phòng ngự chặt chẽ do huấn luyện viên Helenio Herrera của Inter Milan hoàn thiện. Inter giành hai chức vô địch European Cup (1964, 1965) và hai danh hiệu Serie A, với các ngôi sao như Giacinto Facchetti và Sandro Mazzola. AC Milan cũng không kém cạnh, vô địch European Cup năm 1963 và 1969.
Trong giai đoạn này, Serie A trở thành điểm đến của nhiều ngôi sao quốc tế, như Omar Sívori và José Altafini, góp phần nâng cao chất lượng giải đấu. Juventus tiếp tục khẳng định sức mạnh với các danh hiệu vào các năm 1972, 1973, và 1977, dưới sự dẫn dắt của các cầu thủ như Dino Zoff và Roberto Bettega.
Thời kỳ vàng son (1980–2000)
Những năm 1980 và 1990 được xem là giai đoạn hoàng kim của Serie A, khi giải đấu này được công nhận là giải vô địch quốc gia mạnh nhất thế giới. Các đội bóng Ý thống trị châu Âu, với bảy chức vô địch European Cup/Champions League từ 1985 đến 1996.
- Napoli và Diego Maradona: Diego Maradona, một trong những cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử, đưa Napoli từ một đội bóng trung bình lên ngôi vô địch Serie A vào các năm 1986–87 và 1989–90. Sự xuất hiện của Maradona đã làm tăng sức hút toàn cầu của Serie A.
- AC Milan của Arrigo Sacchi và Fabio Capello: Với các ngôi sao như Marco van Basten, Ruud Gullit, và Paolo Maldini, AC Milan giành ba chức vô địch European Cup (1989, 1990, 1994) và năm danh hiệu Serie A từ 1987 đến 1996.
- Juventus và Zinedine Zidane: Juventus, với sự tỏa sáng của Alessandro Del Piero và Zinedine Zidane, vô địch Serie A vào các năm 1995, 1997, và 1998, đồng thời giành Champions League 1996.
Serie A trong giai đoạn này thu hút hàng loạt ngôi sao như Roberto Baggio, Gabriel Batistuta, và Gianluca Vialli, biến giải đấu thành “thiên đường” của bóng đá thế giới.
Khủng hoảng và phục hồi (2000–2010)
Đầu những năm 2000, Serie A đối mặt với khủng hoảng do vụ bê bối Calciopoli năm 2006, liên quan đến gian lận trọng tài và dàn xếp tỷ số. Juventus bị tước danh hiệu Serie A 2004–05 và 2005–06, đồng thời bị giáng xuống Serie B. Nhiều đội bóng lớn khác như AC Milan, Fiorentina, và Lazio bị phạt điểm.
Dù vậy, Serie A vẫn duy trì sức mạnh với các đội như Inter Milan, vô địch năm mùa liên tiếp từ 2005–06 đến 2009–10, đỉnh cao là cú ăn ba lịch sử (Serie A, Coppa Italia, Champions League) năm 2010 dưới sự dẫn dắt của José Mourinho. AC Milan cũng trở lại với danh hiệu năm 2010–11, nhờ các ngôi sao như Zlatan Ibrahimović và Thiago Silva.
Sự thống trị của Juventus và giai đoạn hiện đại (2010–2025)
Từ năm 2011, Juventus bắt đầu kỷ nguyên thống trị với chín chức vô địch Serie A liên tiếp (2011–12 đến 2019–20), nhờ vào sự dẫn dắt của các huấn luyện viên như Antonio Conte và Massimiliano Allegri, cùng các ngôi sao như Gianluigi Buffon, Andrea Pirlo, và Cristiano Ronaldo (gia nhập năm 2018). Ronaldo giúp Serie A lấy lại sức hút toàn cầu, với ba mùa giải ghi bàn ấn tượng.
Tuy nhiên, sau năm 2020, Serie A chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt hơn. Inter Milan phá vỡ chuỗi vô địch của Juventus bằng danh hiệu năm 2020–21, tiếp theo là AC Milan (2021–22) và Napoli (2022–23) với sự tỏa sáng của Victor Osimhen. Mùa giải 2023–24 chứng kiến Inter Milan tiếp tục thống trị, trong khi mùa 2024–25 (tính đến tháng 7/2025) vẫn đang diễn ra sôi nổi, với các đội như Atalanta và Roma nổi lên như ứng viên cạnh tranh.
Thể thức thi đấu của Serie A là gì ?
Serie A áp dụng thể thức vòng tròn tính điểm, với 20 đội tham dự. Hệ thống tính điểm cũng rất đặc biệt và ảnh hưởng đến thứ hạng cũng như khả năng tham gia các giải đấu châu Âu sau này.
Vòng bảng
Mỗi mùa giải, 20 đội sẽ thi đấu 38 trận theo thể thức vòng tròn tính điểm, nghĩa là mỗi đội sẽ đấu với nhau hai lần (1 trận sân nhà và 1 trận sân khách). Thể thức phân chia đội này tạo cơ hội cho mỗi đội thể hiện sức mạnh của mình trong suốt mùa giải.
Các đội xếp hạng cao sẽ nhận được vé tham dự Champions League, trong khi các đội xếp thứ 5 và 6 sẽ có cơ hội tham dự Europa League. Đây chính là động lực để các đội bóng nỗ lực thi đấu hết mình, tạo nên những trận đấu kịch tính và hấp dẫn.
Cách tính điểm thi đấu
Điểm số tại Serie A được tính dựa trên kết quả các trận đấu. Một trận thắng được 3 điểm, một trận hòa được 1 điểm và một trận thua được 0 điểm. Thứ hạng của các đội được xác định dựa trên tổng số điểm họ tích lũy được trong suốt mùa giải.
Ngoài ra, trong trường hợp các đội bằng điểm, thứ hạng sẽ được xác định dựa trên hiệu số bàn thắng bại, hiệu số bàn thắng bại trong các trận đối đầu trực tiếp và cuối cùng là tổng số bàn thắng ghi được. Điều này tạo nên sự công bằng và minh bạch trong việc xác định thứ hạng của các đội.
Các câu lạc bộ nổi tiếng ở Serie A
Không còn nghi ngờ gì nữa, Serie A chính là cái nôi sản sinh ra nhiều đội bóng huyền thoại. Những cái tên như Juventus, AC Milan hay Inter Milan đều là những biểu tượng không thể thiếu trong lòng người hâm mộ bóng đá.
Câu lạc bộ bóng đá Juventus
Juventus, với 35 chức vô địch Serie A, được coi là câu lạc bộ thành công nhất trong lịch sử giải đấu. Họ không chỉ nổi tiếng với số lượng danh hiệu vô địch mà còn bởi lối chơi tấn công đầy lôi cuốn. Những cầu thủ như Alessandro Del Piero và Paolo Maldini đã góp phần xây dựng hình ảnh một “Bà đầm già” hùng mạnh.
Câu lạc bộ AC Milan
AC Milan , với 18 chức vô địch Serie A, luôn biết cách thu hút sự chú ý của người hâm mộ bóng đá. Đội bóng này không chỉ thành công ở trong nước mà còn tạo nên những kỳ tích ở đấu trường châu Âu. Họ sở hữu nhiều ngôi sao sáng giá như Franco Baresi, Marco van Basten, Kaká… những cầu thủ đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng người hâm mộ.
Câu lạc bộ bóng đá Inter Milan
Inter Milan cũng là một trong những câu lạc bộ hàng đầu Serie A với 18 lần vô địch. Đội bóng này thường gây bất ngờ với chiến thuật độc đáo và hàng phòng ngự chắc chắn. Những cầu thủ như Javier Zanetti hay Ronaldo đã đóng góp đáng kể vào thành công của đội bóng.
Serie A không chỉ là một giải đấu bóng đá; nó còn mang trong mình lịch sử và văn hóa của bóng đá Ý. Qua lịch sử giải bóng đá Serie A từng mùa giải, giải đấu đã thu hút sự chú ý của hàng triệu người hâm mộ trên toàn thế giới nhờ những trận đấu mãn nhãn, những cầu thủ tài năng và những câu lạc bộ xuất sắc. Với những bước tiến không ngừng trong việc nâng cao chất lượng giải đấu, Serie A chắc chắn sẽ tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong lòng người hâm mộ bóng đá quốc tế.
